Historia
Nabój 7,62 × 39 mm wz. 43 to radziecki nabój pośredni, którego prace rozpoczęto jeszcze przed II wojną światową. W 1942 roku, po analizie niemieckiego naboju 7,92 × 33 Kurz (stosowanego m.in. w karabinie MKb 42), wznowiono prace nad własnym amunicją o średnicy pocisku 7,62 mm. Zespół Jelizarow–Siemin w OKB‑44 opracował łuskę o długości 41 mm, a od marca 1944 uruchomiono produkcję doświadczalną. W 1947 zmodyfikowano projekt na wersję z 39‑mm łuską, a w 1949 oficjalnie przyjęto nabój jako wz. 43. W tym samym roku wprowadzono SKS, AK‑47 i RPD jako broń na tę amunicję. Nabój stał się podstawą armii Układu Warszawskiego i znalazł się także w wyposażeniu państw jak Egipt, Chiny czy Finlandia, choć w latach 70. ustąpił miejsca kalibrowi 5,45 × 39 mm.
Budowa
Typowy nabój 7,62 × 39 mm wz. 43 ma całkowitą długość około 56 mm, łuskę o długości 38,5 mm i średnicę pocisku 7,85 mm. Masa naboju wynosi 16,2–16,5 g, pocisku zaś 6,6–12,5 g, z ładunkiem prochowym 1,6–1,8 g. Prędkość początkowa to 715 m/s (z lufy 415 mm) do 735 m/s (520 mm), co skutkuje energią 1991 J. Wersji pocisków jest kilka: PS, T‑45, BZ, Z i US (o zmniejszonej prędkości).
Rozwój
Od wzrostu popularności naboju wprowadza się nowe rodzaje pocisków – od przeciwpancernych, zapalających, smugowych po wersje myśliwskie półpłaszczowe i ekspansywne o masie 9–10 g. Wersje myśliwskie, szczególnie rosyjskie lub czeskie S&B, oferują poprawioną siłę obalającą przy dystansach do 200 m, chociaż z osłabioną balistyką na długim dystansie.
Zastosowanie
Nabój wz. 43 znalazł zastosowanie przede wszystkim w SKS, AK‑47, RPD, RPK i wielu innych karabinach. Jest wszechobecny w konfliktach na całym świecie dzięki trwałości, niskiej cenie i dostępności ogromnych zapasów. W strzelectwie cywilnym i myśliwskim, szczególnie w USA i Europie, nabój ten używany jest w SKS, Ruger Mini‑30 czy Sa vz. 58. Najlepiej sprawdza się dobrze na dystansach do 200 m.
Różnice między amunicją .223 Remington
Kaliber .223 Rem powstał w latach 60. XX w. jako ulepszona wersja .222 Remington, dla karabinu AR‑15/M16. Ma łuskę długości 44,45–44,7 mm, średnicę kryzy 9,5 mm. Pocisk 4 g osiąga wylotową prędkość ok. 930 m/s, co daje energię 1708 J na starcie i 834 J na dystansie 300 m. Główne różnice to:
Balistyka – .223 ma bardziej płaski tor lotu, optymalny punkt przestrzelenia w ok. 200 m, podczas gdy 7,62×39 – w ok. 140‑150 m.
Prędkość i energia – .223 zapewnia szybszy, lżejszy pocisk z większą prędkością, ale 7,62×39 ma większą masę pocisku – lepsze działanie obalające na krótszym dystansie.
Odrzut i kontrola – .223 generuje mniejszy odrzut i jest preferowany w strzelbach AR‑15, natomiast 7,62×39 ma większy odrzut, ale dobrze kontrolowany ze względu na masę broni.
Precyzja – .223 Remington oferuje większą powtarzalność i celność, szczególnie na dystansie powyżej 300 m. 7,62×39 może być dokładna tylko przy dobrej amunicji i broni, ale nadal ustępuje .223 pod względem precyzji.
Nabój 7,62 × 39 mm wz. 43 i .223 Remington to dwa różne rozwiązania amunicji pośredniej – każde z unikalnymi cechami i zaletami. 7,62 × 39 oferuje solidną energię i dobrą siłę obalającą na krótkich dystansach, przy relatywnie łatwej produkcji i dostępności na całym świecie. .223 Remington wyróżnia się znakomitą balistyką, większą celnością i mniejszym odrzutem, co sprawdza się na większe dystanse i w precyzyjnym strzelectwie.
Ciekawostki
Interesujące są historyczne i praktyczne aspekty obu nabojów. Rosyjska lufa 7,62×39 może utrzymać dobrą celność przez ok. 8000 strzałów, podczas gdy .223 szybciej niszczy lufę . .223 Remington zyskał sławę podczas wojny w Wietnamie za pociski, które fragmentowały się w ciele – powodując ogromne uszkodzenia.
Inny ciekawy aspekt to cena – dziś trudno kupić .223 poniżej ok. 4 zł i 7,62×39 poniżej ok. 2 zł.
Podsumowanie
Nabój 7,62 × 39 mm wz. 43 to jeden z najważniejszych nabojów pośrednich w historii, który zrewolucjonizował broń strzelecką w XX wieku. Dzięki połączeniu dobrej siły ognia, umiarkowanego odrzutu i niskich kosztów produkcji, stał się podstawowym nabojem w wielu armiach i konfliktach na całym świecie. Mimo że w niektórych zastosowaniach wypierają go nowocześniejsze kalibry, takie jak 5,56 × 45 mm czy 5,45 × 39 mm, wciąż pozostaje niezwykle popularny zarówno w zastosowaniach militarnych, jak i cywilnych.
Podstawowe dane techniczne
Długość
- Pocisku (mm) – 27
- Łuski (mm) – 38,5
- Naboju (mm) – 56
Średnica
- Pocisku (mm) – 7,85
Masy
- Naboju (g) – 16,2 – 16,5
- Pocisku (g) – 6,61–12,50
- Materiału miotającego (g) – ok. 1,6 – 1,8
Osiągi
- Prędkość początkowa (m/s) – 715
- Energia początkowa (J) – 1991